• A-
    A+
  • Людям із порушенням зору
  • Українською
  • Azərbaycan
Виповнюються п’яті роковини російської окупації Криму / Krımın Rusiya tərəfindən işğalının beş ili tamam olur. (UKR/AZ)
Опубліковано 20 лютого 2019 року о 07:32

У лютому 2014 р. Москва уперше в повоєнній історії Європи захопила частину території іншої суверенної держави, дестабілізувавши тим самим європейську й глобальну систему безпеки.

Тоді світ практично однодушно засудив анексію Криму Росією і відтоді не змінив своєї позиції, хоча Кремль був упевнений, що Крим йому скоро пробачать, як і Грузію в 2008 р.

Усі притомні політики, аналітики та юристи погоджуються, що Москва грубо порушила міжнародне право, ніхто не сумнівається, що з правової точки зору Крим належить Україні. І це, звичайно, дуже добре.

Але разом із тим багато хто в світі  вважає, що «чисто по-людськи» вчинок Путіна можна зрозуміти, адже, як вони десь чули, «Крим завжди був російським».

Важко знайти більш абсурдний і менш обґрунтований міф, але, як не дивно, він пустив глибокі корені по всьому світу й зміг проникнути в міжнародну масову свідомість.

Причина, очевидно, в тому, що російська пропаганда почала потроху запускати цю дезінформацію відразу ж після мирного розпаду СССР, коли війною ще й не пахло. Зате, коли війна прийшла, «неофіційна» міжнародна думка була вже оброблена. 

У цій статті хотів би викласти історичні факти, які спростовують цей міф і правдивість яких ви можете перевірити у Вікіпедії чи в будь-яких інших об’єктивних джерелах.

Отже, як виглядають факти.

Автохтонним народом Криму є кримські татари, які мали свою власну державу Кримське ханство. Причому це була сильна й висококультурна мусульманська держава. Що ж до росіян, то їх на півострові просто не було, якщо не рахувати військовополонених.

На початку ХVІІІ століття завдяки реформам Петра Першого Московія перетворюється на Російську імперію, набирає сили й завойовує сусідні європейські країни.

Естонію і Латвію вона завоювала 1721 року, Литву і частину Польщі, включно з Варшавою –  1795 року, Фінляндію – 1809 року. Сьогодні все це суверенні національні держави, члени ООН, Європейського Союзу та НАТО (крім Фінляндії). І навряд чи в когось повернеться язик сказати, що вони «завжди були російськими».

Кримське ханство потрапило в список завойованих Москвою держав у 1783 році, тобто з історичної точки зору порівняно недавно. Таким чином, говорити про якусь споконвічну належність Криму Росії – чистий абсурд. Це просто одна з країн, один з народів, які Російська імперія в ті часи поневолила силою зброї.

Єдина відмінність Криму від інших згаданих вище держав у тому, що після розпаду Російської імперії в 1917 році татарам не вдалося відстояти власну незалежність. Крим, як і Україна, був захоплений більшовиками і залишився в складі все тієї ж російської імперії, але вже під назвою СССР.

Однак в Радянському Союзі Кримові «повезло» навіть менше, ніж Україні. Україна стала «союзною республікою» з формальними ознаками державного суверенітету, а Кримові у 1921 році більшовицька Москва дала лише статус автономії, причому в складі Російської, а не Української союзної республіки.

Таке рішення Кремля відверто суперечило об’єктивній реальності, оскільки географічно Кримський півострів є частиною України, а з Росією не має жодного територіального зв’язку. Адміністративна належність до Росії при територіальній прив’язаності до України значно ускладнювала економічний розвиток півострова, постачання якого практично повністю здійснювалося з України.

Виправила ситуацію сама ж Москва, яка нарешті змушена була визнати географічні й геоекономічні реалії. У 1954-му році Кремль ініціював передачу Криму з Російської до Української республіки. (У Кремлі не могли й уявити, що Україна колись стане незалежною, тож для керівництва СССР Крим, як і вся Україна, все одно залишався фактично російськими).

Окремо наголошу: передачу Криму було проведено з повним дотриманням законів і процедур СССР. Російський міні-міф про те, що Крим Україні самовільно подарував дурний Хрущов - вульгарна вигадка. У 1954 році Хрущов ще не мав достатньо влади для подібної самодіяльності.

Ну ось, ми й підійшли до розуміння того, що насправді означає заклинання «Крим завжди був російським».  Виявляється, що йдеться навіть не про півтораста років у полоні Російської імперії  (1783 – 1917), бо тоді подібні претензії стосувалися б і решти колишніх колоній, а нині незалежних держав. Вирішальним тут є перебування в складі Російської радянської республіки з 1921 по 1954 рік, тобто всього-на-всього 33 роки недавньої історії!

Схоже, з моменту розпаду СССР російських керівників бісила думка, що якби не 1954 рік, то Крим би так і залишився в складі Росії. При цьому їх не бентежило те, що якби не 1921 рік, то він був би в складі України, а якби не 1783 – то й взагалі незалежною державою з 0% російського населення.

 І ось в 2014 році імперське нахабство взяло гору – Кремль пішов на відверто бандитське захоплення Криму, наплювавши на міжнародне право, історичну логіку й справедливість.

Як анекдот наведу ще один російський міні-міф щодо Криму, який в 2014 році запустив у обіг особисто російський президент. Він заявив, що «для Росії Крим має сакральне значення і що саме там знаходиться духовне джерело формування російської нації і держави», оскільки саме в Криму прийняв християнство князь Володимир, який потім похрестив всю Русь.

Князь Володимир справді хрестився 988-го року в Криму (принаймні так каже літопис) і того ж року похрестив свою державу. Але він був київським, а не московським князем, і похрестив він Київську Русь, а не Росію. Що ж стосується Москви, Росії і самого російського етносу, то на той час їх ще просто не існувало. У лісах на місці Москви тоді домінували фіно-угорські племена, які тільки через кілька століть були асимільовані слов’янами і стали ядром сучасної російської нації.

Отже, знову абсурд! Тим не менше навіть така неоковирна історична фальшивка нині запускається в міжнародний інформаційний простір. Розрахунок, очевидно, як завжди, робиться на те, що ніхто не зазирне у Вікіпедію.

Проте міф про «російський Крим» будувався, на жаль, не тільки на пропагандистських фейках та абсурдних перекрученнях історії. У травні 1944 року Москва здійснила масштабну злочинну операцію, метою якої було повністю очистити Крим від корінного народу й замінити його на етнічних росіян.

Сталінський режим звинуватив у колабораціонізмі з гітлерівцями, які окупували Крим у 1941 – 1944 роках, увесь кримськотатарський народ, і всі 191 тисяча кримських татар, включно з немовлятами, були протягом двох днів вивезені у віддалені азіатські регіони СССР. Про те, що Кремлю була потрібна саме етнічна чистка, а звинувачення в зраді це тільки привід, свідчить те, що в заслання були відправлені і родини 9 тисяч татар-червоноармійців, які в цей момент воювали на фронті з фашистами,  а потім - і самі ці воїни. Крім того, після татар були вивезені й інші етнічні групи, які проживали на півострові протягом століть і яких у зраді начебто ніхто й не звинувачував. На півострові залишилися тільки слов’яни, тобто місцеві росіяни й українці.

Після цього почалося масове переселення в Крим людей із російської глибинки. Вони заселилися в 80 тисяч порожніх осель, які залишилися від вивезеного корінного народу. Саме нащадки цих російських колоністів  сьогодні становлять основу тієї частини кримського населення, яка підтримує російську анексію Криму і на волю яких так любить посилатися Кремль.

Москва до останнього перешкоджала кримським татарам повертатися на батьківщину. Їхня масова репатріація почалася вже за незалежної України. Саме Україна взяла на себе всі витрати й турботи про облаштування цілого народу. До 2013 року на батьківщину повернулося 266 тисяч татар, що склало 13,7% населення півострова.

Російська окупація 2014 року стала для кримських татар справжньою національною катастрофою. Вони вирвалися з ГУЛАГ-у, але ГУЛАГ знову прийшов до них на їхню рідну землю. Тому практично весь кримськотатарський народ перебуває в опозиції російським загарбникам і лишається вірним Україні. Саме через це кримські татари стали сьогодні головною жертвою гонінь і репресій з боку окупантів. До 25 тисяч татар змушені були знову покинути Крим й емігрувати на материкову Україну. Кремль заборонив Меджліс, національний кримськотатарський парламент, утисків зазнають татарські медіа, освіта, культура й релігія, десятки патріотів кинуті в тюрми. Так, у грудні 2018 року при в’їзді в Крим окупанти заарештували татарського громадського діяча Едема Бекірова, який хотів провідати 78-літню матір. Бекіров тяжкий інвалід, у нього сильний діабет, ампутована нога, 4 шунти на серці після минулорічного інфаркту. Перебування в ув’язненні без необхідних ліків і медичного догляду для нього є по суті смертним вироком. Тим не менше російське «правосуддя» утримує його під арештом. А звинувачують його в тому, що він буцімто мав комусь передати сумку з 15 кілограмами вибухівки, хоча здоров’я не дозволяє йому підняти й двох кілограмів. Відверта абсурдність звинувачень, нахабне хизування юридичною сваволею свідчить, що російська репресивна машина намагається залякати й деморалізувати кримських татар.

Зазначу, що жертвами репресій є не тільки кримські татари. Весь світ уже знає ім’я незаконно ув’язненого кінорежисера, етнічного росіянина і справжнього патріота України  Олега Сенцова, який відкрито протестував проти анексії Криму. Символом мужності став для нас також етнічний українець Володимир Балух, кинутий за ґрати за те, що підняв український прапор над своїм домом в окупованому Криму. Як бачимо, проти брутального захоплення своєї землі російськими окупантами протестують і борються чесні й мужні люди Криму незалежно від національності. Порушення Москвою людських та національних прав на півострові не раз були засуджені ООН та іншими міжнародними організаціями. Але переконаний, що міжнародна спільнота повинна потроїти зусилля заради негайного звільнення політв’язнів.  

Як бачимо, нинішній злочин проти кримськотатарського народу є прямим продовженням злочину 1944 року, який увійшов у світову історію під назвою «депортація», саме це визначення і сьогодні використовують усі вчені, політики та журналісти. Однак і цей, сам по собі страшний термін насправді є політичним евфемізмом, який дає неправильну, пом’якшену картинку дійсності. Факти свідчать, що тільки за перші 4 роки в засланні через украй суворі умови проживання загинуло 46,2 відсотка кримських татар. А це вже не тільки депортація, це справжній геноцид. Завдяки підміні понять кримськотатарський геноцид, як свого часу і український Голодомор, випав з історичної пам’яті людства, і, мусимо визнати, це ще одна чорна перемога радянсько-російської пропаганди.

 Отже, міф про «Крим завжди був російським» потрібен Москві ще й для того, щоб зберегти результати геноциду кримських татар й заселення, замість них, російських колоністів. Це ж є й однією з головних цілей нинішньої анексії Криму.

Таким чином, деокупація Криму й повернення його під суверенітет України, крім політичного й правового аспектів, має ще й потужний моральний імператив. Міжнародна спільнота не має права допустити, щоб хоч один геноцид «окупився», щоб ті, хто його скоїв, досягли своєї мети навіть через багато десятиліть.

_______________________________________________________________________________

2014-cü ilin fevral ayında Moskva Avropanın müharibədən sonrakı tarixində ilk dəfə digər suveren dövlətin ərazisinin bir hissəsini zəbt etmiş və bununla Avropa və qlobal təhlükəsizlik sisteminin sabitliyini pozmuşdur.

O zaman dünya praktik olaraq yekdilliklə Krımın Rusiya tərəfindən işğal olunmasını qınamış və o vaxtdan öz mövqeyini dəyişməmişdir, lakin Kreml, 2008-ci ildə Gürcüstanı bağışlayan kimi, Krımı da ona yaxın zamanlarda bağışlanacağına əmindir.

Ağlı başında olan bütün siyasətçilər, analitiklər və hüquqşünaslar Moskvanın beynəlxalq hüququ kobud şəkildə pozması ilə razılaşır, heç kəs şübhə etmir ki, hüquqi nöqteyi-nəzərdən Krım Ukraynaya məxsusdur. Bu da, əlbəttə ki, çox yaxşıdır.

Lakin, bununla belə, dünyada bir çoxları hesab edir ki, Putinin davranışını “insani cəhətdən” başa düşmək mümkündür, çünki, onların eşitdiyinə görə, “Krım həmişə rusların olub”.

Daha cəfəng və bu cür zəif əsaslandırılmış başqa bir mif tapmaq qeyri-mümkündür, lakin, nə qədər qəribə olsa da, bu cəfəngiyat bütün dünya üzrə öz köklərini salmış və beynəlxalq kütlə şüuruna daxil ola bilmişdir.

Səbəb, görünür, ondadır ki, Rusiya təbliğatı bu yalan məlumatı SSRİ-nin dağılmasından dərhal sonra, yavaş-yavaş yaymağa başlamışdır, o zaman müharibə qoxusu belə gəlmirdi. Amma, müharibə başlayan zaman “qeyri-rəsmi” beynəlxalq fikir artıq formalaşmışdır.

Bu məqalədə mən yalan məlumatı təkzib edən və doğruluğu Vikipediyada və ya istənilən digər obyektiv mənbələrdən təsdiq edilə bilən faktları danışmaq istərdim.

Beləliklə, faktları budur.

Krımın yerli əhalisi Krım tatarlarıdır ki, onların öz dövləti, Krım xanlığı vardır. Bu dövlət güclü və yüksək mədəniyyətli müsəlman dövlət idi. Ruslara gəldikdə isə, hərbi əsirləri saymasaq, onlar bu yarımadada heç yox idilər.

XVIII əsrin əvvəlində Birinci Pyotrun islahatları sayəsində Moskoviya Rusiya imperiyasına çevrilir, güc toplayır və qonşu Avropa ölkələrini istila edir.

Estoniya və Latviyanı 1721-ci ildə, Litva və Varşava daxil olmaqla, Polşanın bir hissəsini 1795-ci ildə, Finlandiyanı isə 1809-cu ildə istila edir. Bu gün onların hamısı suveren, milli dövlətdir, BMT, Avropa İttifaqı və NATO (Finlandiyadan başqa) üzvüdür. Və çətin ki, kimsə bu dövlətlərin “həmişə rus dövlətlər olduğunu” deməyə cürət edər.

Krım xanlığı 1783-cü ildə Moskva tərəfindən istila edilmişdir, yəni tarixi nöqteyi-nəzərdən bu nisbətən yaxın zamanlarda baş vermişdir. Beləliklə, Krımın əzəldən Rusiyanın olması barədə danışmaq açıq-aydın cəfəngiyatdır. Krım sadəcə Rusiya imperiyası tərəfindən silah gücü ilə alınmış bir dövlətdir.

Krımın digər adıçəkilən dövlətlərdən fərqi odur ki, 1917-ci ildə Rusiya imperiyası dağıldığı zaman, tatarlar şəxsi azadlığını qoruya bilməyib. Krım, Ukrayna kimi, bolşeviklər tərəfindən işğal edilmiş və yeni SSRİ adlı həmin rus imperiyası tərkibində qalmışdır.

Lakin Sovet İttifaqı zamanı Krımla müqayisədə Ukraynanın bəxti daha çox gətirmişdir. Ukrayna formal dövlət suverenliyi əlaməti olan “ittifaq respublikası” olmuşdur, Krıma isə Moskva 1921-ci ildə Ukrayna ittifaq respublikası deyil, Rusiya tərkibində muxtarlıq statusu vermişdir.

Kremlin bu qərarı obyektiv reallığa zidd idi, çünki coğrafi cəhətdən Krım yarımadası Ukraynanın bir hissəsidir, Rusiya ilə isə heç bir ərazi əlaqəsi yoxdur. Ərazi cəhətdən Ukraynaya, inzibati olaraq Rusiyaya məxsus olması yarımadanın iqtisadi inkişafını əhəmiyyətli dərəcədə çətinləşdirir, çünki Krımın bütün tədarükü Ukraynadan həyata keçirilirdi.

Vəziyyəti Moskva özü düzəltdi, və nəhayət coğrafi və geoiqtisadi reallıqları qəbul etmək məcburiyyətində qaldı. 1954-cü ildə Kreml Krımın Rusiya Respublikasından Ukrayna Respublikasına verilməsinə təşəbbüs etmişdir (Kreml təsəvvür belə etməzdi ki, Ukrayna nə vaxtsa müstəqil ola bilər, bu səbəbdən SSRİ rəhbərliyi üçün Krım, bütün Ukrayna kimi də fiziki olaraq Rusiyaya məxsus hesab edilirdi).

Ayrıca onu qeyd edim ki, Krım SSRİ-nin qanun və prosedurlarına uyğun verilmişdir. Krımın Ukraynaya başıboş Xruşovun özbaşına verilməsi haqqında Rusiya uydurması isə kobud cəfəngiyatdır. 1954-cü ildə Xruşov bu cür özfəaliyyət üçün kifayət qədər hakimiyyətə malik deyildi.

Beləliklə, “Krım həmişə Rusiyanın olub” adlı kəlmənin həqiqətdə nə demək olduğuna yaxınlaşdıq. Söhbət heç əsr yarımlıq Rusiya imperiyası (1783-1917) əsarətindən belə getmir, çünki bu halda iradlar bu gün müstəqil dövlət olan keçmiş müstəmləkələrə də aid edilə bilərdi. Burada əhəmiyyət kəsb edən Krımın 1921-ci ildən 1954-cü ilə qədər, yəni cəmi 33 il ərzində Rusiya sovet respublikasının tərkibində olan müddət hesab edilir!

Görünür, SSRİ dağılandan sonra 1954-cü il olmasa idi, Krım Rusiyanın tərkibində olacağı barədə fikir Rusiya rəhbərlərini çox qıcıqlandırırdı. Lakin onlar düşünmürdü ki, 1921-ci il də olmasaydı, Krım Ukrayna tərkibində olacaqdı, 1783-cü il olmasaydı, Krım ümumilikdə 0% rus əhalisi olan müstəqil dövlət ola bilərdi.

Beləcə, 2014-cü ildə imperiya abırsızlığı aşıb-daşmış və Kreml beynəlxalq hüququ, tarixi məntiqi və ədaləti heçə sayaraq, açıq-aydın cinayətkarcasına Kremli işğala qalxmışdır.

Lətifə kimi 2014-cü ildə Rusiya prezidenti tərəfindən Krım barədə deyilmiş Rusiya mini-cəfəngiyatı nümunə kimi göstərmək istəyirəm. O bildirmişdir ki, “Krım Rusiya üçün müqəddəs mahiyyət daşıyır və məhz orada rus milləti və dövlətinin formalaşmasının mənəvi mənbəyi yerləşir”, çünki məhz Krımda knyaz Vladimir xristianlığı qəbul etmiş və sonra da bütün Rusu xristian etmişdir. Knyaz Vladimir həqiqətən də 988-ci ildə Krımda xristianlığı qəbul edib (hər halda bu salnamənə deyilir) və həmin ildə öz dövlətini də xaç suyuna salmışdır. Lakin, o, Moskva deyil, Kiyev knyazı idi, və Rusiyanı deyil, Kiyev Rusunu xaç suyuna salmışdır. Moskvaya gəldikdə isə, o zamanlarda nə Rusiya və də rus etnosu yox idi, sadəcə mövcud deyildi. Moskvanın yerindəki meşələrdə o zaman fin-uqor tayfaları üstünlük təşkil edirdi. Bir neçə əsr sonra onlar slavyanlar tərəfindən assimilyasiya edilmiş və müasir rus millətinin əsasını təşkil etmişdir.

Və, beləliklə, yenə cəfəngiyat! Bu cür kobud tarixi saxtakarlıq beynəlxalq məlumat məkanına buraxılır. Onlar, aydın məsələdir, hesab edir ki, heç kəs Vikipediyaya nəzər salmayacaq.

Lakin, “Rusiya Krımı” adlı mif, təəssüflər olsun ki, yalnız təbliğat feykləri və tarixi cəfəngiyatlar üzərində qurulmurdu. 1944-cü ilin may ayında Moskva miqyaslı cinayətkar əməliyyat həyata keçirmişdir. Həmin əməliyyatın məqsədi Krımı yerli əhalidən tam olaraq təmizləmək və onu etnik ruslarla əvəz etməkdən ibarət idi.

Stalin rejimi bütün Krım-tatar xalqını 1941-1944-cü illərdə Krımı işğal etmiş hitlerçilərlə kollaborasionizmdə ittiham etmiş və, körpə uşaqlar da daxil olmaqla, 191 000 Krım tatarı iki gün ərzində SSRİ-nin uzaq Asiya regionlarına sürgün etmişdir. Kremlə bu etnik təmizləmə lazım idi, xəyanətdə ittiham isə sadəcə bəhanə idi. Çünki sürgünə o müddətdə cəbhədə faşistlərdə vuruşan 9000 tatar-qızıl əsgərlərin ailələri, sonra isə həmin o əsgərlər də göndərilmişdir. Bundan əlavə, tatarlardan sonra yarımadada əsrlərlə yaşayan və xəyanətdə ittiham edilməyən digər etnik qruplar də sürgünə göndərilmişdir. Yarımadada yalnız slavyanlar, yəni yerli ruslar və ukraynalılar qalmışdır.

Bundan sonra Krıma Rusiyanın dərinliklərindən olan insanların kütləvi köçürülməsi başlamışdır. Onlar sürgün edilmiş yerli əhalinin 80 000 boş qalmış evlərində yerləşmişdirlər. Məhz həmin rus kolonistlərin nəsli bu gün Krım əhalisinin əsasını təşkil edir. Onlar Krımın Rusiya tərəfindən işğalını dəstəkləyir, Kreml məhz onların iradəsinə istinad etməyi sevir.

Moskva sonuna qədər Krım tatarlarının vətəninə dönmələrinə maneçilik edirdi. Onların kütləvi repatriasiyası artıq müstəqil Ukrayna dönəmində başlamışdır. Məhz Ukrayna bütün xalqın yerləşdirilməsi üzrə bütün xərcləri və qayğıları öz üzərinə götürmüşdür. 2013-cü ilə qədər 266 000 tatar vətəninə qayıtmışdır, bu da yarımadanın əhalisinin 13,7% təşkil etmişdir.

2014-cü ildə Krımın Rusiya tərəfindən işğalı Krım tatarları üçün əsl milli faciə olmuşdur. Onlar QULAQ-dan (Baş düşərgə idarəsi) canını qurtardı, QULAQ isə yenə onların doğma torpağına girdi. Bu səbəbdən, demək olar ki, bütün Krım tatar xalqı Rusiya işğalçıları ilə mübarizə aparır və Ukraynaya sadiq qalır. Məhz buna görə Krım tatarları bu gün işğalçılar tərəfindən törədilən zülmə və repressiyalara məruz qalır. 25 minə yaxın tatar yenə Krımı tərk etməyə və materik Ukraynasına miqrasiya etməyə məcbur qalmışdır. Kreml milli Krım tatar parlamenti olan Məclisi qadağan etmişdir, tatar mediası, təhsili, mədəniyyəti və dini təzyiqlərə məruz qalır, onlarla vətənpərvər həbsə atılıb. Beləliklə, 2018-ci ilin dekabr ayında 78 yaşlı anasına baş çəkmək üçün Krıma gələn tatar ictimai xadimi Edem Bekirov işğalçılar tərəfindən həbs edilmişdir. Bekirov əlildir, ağır diabet xəstəsidir, ayağı amputasiya edilmişdir, keçən il keçirdiyi infarktdan sonra ürəyində 4 ədəd şunt var. Lazımi dərman və tibbi qulluq olmadan həbsdə qalmaq onun üçün ölüm hökmünə bərabərdir. Yenə də Rusiya “ədaləti” onu həbsdə saxlayır. Onu içində 15 kiloqram partlayıcı maddə olan çantanı kiməsə ötürəcəyində ittiham edirlər, halbuki, səhhəti ona heç 2 kiloqramı belə qaldırmağa imkan vermir. İttihamların açıq-aşkar məntiqsizliyi, hüquqi özbaşınalıqla həyasızcasına lovğa hərəkətlər onu göstərir ki, Rusiya repressiya maşını Krım tatarlarını qorxuzmağa və mənəviyyatını pozmaq istəyir.

Qeyd edim ki, təkcə Krım tatarları repressiya qurbanı olmamışdır. Bütün dünya Krımın işğalına qarşı açıq-aşkar etiraz edən, qanunsuz məhkum edilmiş kinorejissor, etnik rus və əsl Ukrayna patriotu Oleq Sentsovun adını yaxşı bilir. İşğal edilmiş Krımdakı evi üzərində Ukrayna bayrağını qaldırmış və buna görə həbsə atılmış etnik ukraynalı Vladimir Balux bizim üçün mərdlik simvolu olmuşdur. Gördüyünüz kimi, torpaqlarının rus işğalçıları tərəfindən kobud zəbtinə qarşı milliyyətindən asılı olmayaraq dürüst və mərd insanlar etiraz edir və mübarizə aparır. Moskvanın yarımadada insan və milli hüquqların pozması BMT və digər beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən dəfələrlə qınanmışdır. Lakin, əminəm ki, beynəlxalq ictimaiyyət siyasi məhbusların dərhal azad edilməsi üçün səylərini gücləndirməlidir.

Göründüyü kimi, Krım tatarlarına qarşı bu gün törədilən cinayətlər bütün alim, siyasətçi və jurnalistlərin istifadə etdiyi qorxunc termin olan və dünya tarixinə “deportasiya” adı ilə yazılmış 1944-cü ildəki cinayətin birbaşa davamıdır. Lakin, bu qorxunc termin də, əslində, siyasi evfemizmdir, hansı ki, həqiqətin yanlış, yumşaldılmış mənzərəsini təqdim edir. Faktlar göstərir ki, ilk 4 il ərzində sürgündə son dərəcə ağır yaşayış şəraitində Krım tatarlarının 46,2 faizi həlak olmuşdur. Bu isə sadəcə deportasiya deyil, əsl soyqırımıdır. Anlayışların əvəz edilməsinə görə Krım tatarlarının soyqırımı, zamanında Ukrayna Qolodomoru kimi, bəşəriyyətin tarixi yaddaşından silinmişdir ki, bu da sovet-rusiya təbliğatının qara qələbəsi olmuşdur.

Beləcə, “Krım həmişə rusların olub” adlı mif Moskvaya, həmçinin, ona görə lazımdır ki, Krım tatarlarının soyqırımı nəticələrini qorusun və onların yerinə rus kolonistlərini yerləşdirsin. Bu da Krımın indiki işğalının əsas məqsədlərindən biridir.

Beləliklə, Krımın işğaldan azad edilməsi və Ukraynanın suverenliyi altına geri qaytarılması siyasi və hüquqi aspektlərdən başqa, həm də güclü mənəvi imperativə malikdir. Beynəlxalq ictimaiyyət heç bir soyqırımın cəzasız qalmasına, onu törədənlərin on illər belə sonra öz məqsədlərinə çatmasına imkan verməməlidir.

Outdated Browser
Для комфортної роботи в Мережі потрібен сучасний браузер. Тут можна знайти останні версії.
Outdated Browser
Цей сайт призначений для комп'ютерів, але
ви можете вільно користуватися ним.
67.15%
людей використовує
цей браузер
Google Chrome
Доступно для
  • Windows
  • Mac OS
  • Linux
9.6%
людей використовує
цей браузер
Mozilla Firefox
Доступно для
  • Windows
  • Mac OS
  • Linux
4.5%
людей використовує
цей браузер
Microsoft Edge
Доступно для
  • Windows
  • Mac OS
3.15%
людей використовує
цей браузер
Доступно для
  • Windows
  • Mac OS
  • Linux